Çiroz Nedir? Es Demirinin Betonarme Yapılarda Önemi

Kalıp kilidi ve es demiri olarak da bilinen çiroz, yaygın olarak betonarme yapılarda kullanılan ve “S” şeklini andıran destekleyici bir çelik parçadır. Deprem anında yapının temel taşı olan demirlerin daha sağlam bir hal almasını sağlayan çirozu bu yazımızda detaylı olarak inceliyoruz. Hazırsanız çiroz nedir ile anlatmaya başlayabiliriz.

Çiroz Nedir?

Çiroz, genellikle betonarme yapılarda perde veya kolon yapımında kullanılan etriye şeklindeki kalıp kilidine verilen isimdir. Etriyenin kullanılamadığı durumlarda tercih edilen çiroz, çelik malzemeden üretilir ve karşılıklı olarak düşey donatıyı tutmayı sağlar. Aynı zamanda bombelenme boyunu azaltmak için de kullanılır ve betonun şişmesini engeller.

Çiroz kullanılırken dikkat edilmesi gereken bazı hayati kurallar bulunmaktadır. Bu kuralları karşılamayan yapılar deprem yönetmeliğine aykırı hareket etmektedir. Bu nedenle çirozun uygun şartlarda kullanılması son derece önemlidir.

• Olası deprem anında çirozun betondan ayrılmaması için çiroz uçlarının 135 derece bükülmesi gerekmektedir. Deprem yönetmeliğinde bu oran 90 derece olarak belirtilse de kenetlenmenin tam anlamıyla sağlanabilmesi için çirozun 135 derece bükülmesi idealdir. Bu nedenle biz de 135 derecelik bükülme ile kullanılmasını tavsiye etmekteyiz.
• Deprem yönetmeliğinin ilgili maddesi gereğince çiroz, kritik perde yüksekliği dışında – en az 4 adet/m² ve kritik perde yüksekliği boyunca – en az 10 adet/m² olacak şekilde kullanılmalıdır.
• Deprem bölgesine inşa edilen ve süneklik düzeyi normal veya yüksek olan betonarme yapıların kolonlarında, perde uç bölgelerinde, kiriş-kolon birleşim yerlerinde ve kiriş sarılma yerlerinde kullanılan çirozlar mutlaka deprem yönetmeliğine uygun olarak kullanılmalıdır.
• Betonun dökülmesi esnasında çirozlar mutlaka çelik bağ teliyle birbirine sabitlenmelidir. Aksi takdirde betonun dökümü sırasında uygulanan kuvvet beraberinde çirozların yerinden çıkması muhtemeldir.
• Donatı mutlaka dıştan kavranmalı ve özel deprem çirozlarının aralığı ve çapı, etriye aralığı ve çapı ile kesinlikle aynı olmalıdır.
• Çirozların seyrek olarak kullanılması deprem anında zayıf alanın oluşmasına neden olabilmektedir. Aynı zamanda kalıp kilidinin seyrek olarak kullanılması sonucunda vibratörün çalışması ile birlikte oluşan titreşim nedeniyle sıkışan çirozların çıkarılmasını imkânsız hale gelebilir.
• Çirozların kullanıldığı alanlarda mutlaka her iki ucundan donatıları sarması gerekmektedir.